Ketensamenwerking voorkomt vervuiling plastic korrels

Tekst: © David van Baarle voor Industrielinqs

Eind september is een digitale rondetafelconferentie gehouden over het probleem van plastic pellets (korrels) die in delen van de haven in het water en op oevers voorkomen. De conferentie was een initiatief van producent Ducor Petrochemicals, het Havenbedrijf Rotterdam en PlasticsEurope, de brancheorganisatie van de kunststof producerende industrie. Aan de conferentie namen vertegenwoordigers van overheden, bedrijfsleven en milieuorganisaties deel. Vertegenwoordigers van onder meer Plastics- Europe, Ducor, Stichting De Noordzee, Katoen Natie, DCMR, Waterschap Hollandse Delta en Shin-Etsu gaven inzicht in hun zorgen. Tijdens de conferentie werd duidelijk datdeelnemers vinden dat er actie moet worden ondernomen om het probleem bij de kern aan te pakken.

Aanleiding van de conferentie was het commentaar dat de milieuorganisatie Plastic Soup Foundation leverde op producent Ducor. Ann Geens, sitemanager van Ducor, erkent het probleem. ’Ik moet eerlijk bekennen dat onze ogen zijn open gegaan. Er lagen te veel losse pellets op onze site. Dat kan niet.’ Geens voerde inmiddels al heel wat maatregelen door op haar site die ligt op het Huntsman-terrein in Rotterdam. ‘De eerste maatregel die we namen, was uiteraard de korrels zoveel mogelijk opruimen. Met een hoop vrijwilligers togen we naar de Londenhaven, Theemsweg en het Calandkanaal. Daar ruimden we het grof afval op en gebruikten we een speciale zuiger voor de korrels. Maar belangrijker zijn de maatregelen die we hebben genomen om verspilling te voorkomen. De productieprocessen zijn meer dan veertig jaar oud en tijdens de bouw niet ingericht om verspilling te voorkomen. Dat hebben we inmiddels grotendeels aangepakt. Er zijn talloze technische aanpassingen gedaan en we hebben ons personeel opgeleid om dagelijks te werken aan het voorkomen van verlies van korrels. Nieuwe procedures moeten verspillingen zoveel mogelijk voorkomen. En waar toch onverhoopt korrels op de grond belanden, vegen we deze bijna onmiddellijk op.’

Actie Plastic Soup Foundation

Tijdens de opruimacties zijn korrels gevonden die Ducor niet produceert. Dit was reden voor Ann Geens om het Havenbedrijf Rotterdam en Plastics- Europe te benaderen. Het is een havenbreed probleem dat alleen kan worden aangepakt als de gehele keten zich aanpast. Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation maakte tijdens de conferentie duidelijk dat het probleem echt heel groot is. ‘Naar schatting belandt jaarlijks zo’n drie procent van het wereldwijd geproduceerde plastic in de natuur. Dat is vijf miljoen ton kunststof dat dieren soms letterlijk gevangen houdt, maar dat sommige vogels, vissen en zoogdieren ook voor voedsel aanzien. De emissie naar de natuur ontstaat bij zowel de productie en het gebruik van plastic en bij de verwerking van plastic afval. De Plastic Soup Foundation pakt de vervuiling zoveel mogelijk bij de bron aan. Bij onderzoek in de Londenhaven in Rotterdam vonden we onder meer pellets van polypropyleen. We vonden tot tien З twintig centimeter in de bodem nog korrels. Omdat we een deel van de korrels konden herleiden naar Ducor besloten we een handhavingsverzoek in te dienen bij DCMR. Die schrok in eerste instantie ook van onze onderzoeksresultaten. Nu zoeken we gezamenlijk naar een oplossing.’ Ook Stichting De Noordzee nam deel aan de digitale conferentie. Marijke Boonstra van de stichting benadrukte dat het plastic-probleem zich niet alleen in onze regionen afspeelt. ‘Kleine stukjes plastic, in het Engels nurdles genoemd, worden wereldwijd op stranden en in de zee gevonden. Het zeeleven ziet de nurdles voor voedsel aan. Bij onderzoek naar stormvogels vond men de plastic stukjes in 45 procent van de gevallen in de maag terug. Die hebben invloed op het metabolisme en de reproductie van de vogels. Over de invloed van nurdles op het rivierleven is nog maar weinig bekend. Maar samen met onder andere de Plastic Soup Foundation startten we onlangs ook het Schone Rivieren project. De Maasvlakte en het havengebied is nieuw terrein voor ons. Maar we zullen er alles aan doen om de vervuiling te herleiden tot de eigenaar of producent.’

We hebben ons personeel opgeleid om dagelijks te werken aan het voorkomen van verlies van korrels.

Ann Geens sitemanager Ducor Petrochemicals

Operation Clean Sweep®

Intussen heeft de branche al maatregelen genomen. Belangenvereniging voor de plastic korrelproducenten Plastics- Europe lanceerde in 2014 in Europa het project Operation Clean Sweep® (OCS). Projectmanager Josepha van Kollenburg van PlasticsEurope: ‘Onze leden zijn sinds kort verplicht de belofte te ondertekenen. Inmiddels hebben al onze leden getekend. Maar misschien nog wel belangrijker is dat we handvatten geven om het verlies van pellets aan te pakken. Bijvoorbeeld door het verbeteren van de werklocatie, maar ook door het aanscherpen van procedures en bewustwording creСren bij en trainen van het personeel. Daarbij stelden we onder andere key performance indicators samen. Daarnaast zijn we bezig met het opzetten van een OCS-certificering, die in 2022 onder ISO14001 en SQAS moet ingaan. OCS-ondertekenaars wisselen bovendien best practices uit, zodat tips en trucs onderling worden gedeeld.’

Ook transport vereist andere aanpak.

Opvallend was dat veel emissies optreden bij het verladen van de korrels. Ann Geens van Ducor: ‘We transporteren zestig procent van ons materiaal via bulkwagens en slaan een deel op bij de opslagterminal van Katoen Natie. Een andere deel van de korrels gaat in big bags naar onze klanten. Ook bij die verpakkingsstap kan materiaal op de grond komen.’ Katoen Natie was al eerder met het probleem in aanraking gekomen en investeerde in speciale verladingssystemen die verspilling zo goed als onmogelijk maken. De buizen die aan de vrachtwagens worden gekoppeld worden vacuüm getrokken, waardoor de korrels niet naar buiten kunnen. Het is overigens niet de enige maatregel die Katoen Natie doorvoerde om emissies te voorkomen. HESQ-coördinator Marc Hendrickx van Katoen Natie is heel stellig. ‘Als we deze emissies zelf niet serieus nemen, verliezen we onze license to operate. We zijn inmiddels vijf jaar bezig met goede praktijken op de werkvloer, bewustwording en communicatie, en engineering en verbetering van installaties. Zo investeerden we in granulaatcollectors in de riolen. De oude hadden een stormoverloop, waardoor bij overvloedige regen alles alsnog wegspoelde. We reinigen de bulktrucks nu met luchtblazers, eventueel in een tunnel.’

Controle en handhaving

Naast oorzaken en aanpak van vervuiling is tijdens de conferentie ook gesproken over regelgeving en handhaving. Voor senior inspecteur Mirjam Groenendaal van DCMR is het helder dat bedrijven moeten voorkomen dat granulaatkorrels in de omgeving terecht komen. ‘Formeel valt zo’n maatregel onder de Algemene Zorgplicht van de Wet Milieubeheer. Bedrijven moeten nadelige gevolgen voor bodem, water en lucht voorkomen. Tegelijkertijd zijn de granulaatkorrels nooit echt specifiek benoemd en dus onder de radar gebleven. Dat is inmiddels wel veranderd en zowel DCMR als Rijkswaterstaat en de waterschappen houden de verspillingen nauwkeurig in de gaten. In de Omgevingswet, die de Wet Milieubeheer vervangt, zal dan ook zeker aandacht komen voor dit soort emissies. Bedrijven die granulaatkorrels produceren, vervoeren of verwerken moeten maatregelen nemen om de korrels binnen de bedrijfsgrenzen te houden.’ De conferentie maakte duidelijk dat het probleem van granulaatkorrels in het milieu alleen kan worden opgelost door ketensamenwerking. De wil is er, zo werd duidelijk tijdens de bijeenkomst. In de komende periode zal worden onderzocht hoe deze ketenaanpak vorm moet krijgen.